Udostępniony PDF „Metody Badań i Ochrony Sów” (FWIE). I 2023

Właśnie mija 18 lat od wydania poradnika „Metody Badań i Ochrony Sów”, więc dojrzał on na tyle, żeby go wreszcie udostępnić w formie PDF. Publikacja wydana była w ramach projektu „Sowy – nocne pohukiwania o pomoc” prowadzonego przez Fundację Wspierania Inicjatyw Ekologicznych z Krakowa, na początku w ramach rozdawnictwa, potem dodrukowaliśmy komercyjnie kolejne egzemplarze, które też rozeszły się jak świeże bułeczki. Zespół autorów składał się z 19 osób, głównie zgromadzonych wokół ówczesnej Sekcji Ochrony Sów przy Komitecie Ochrony Orłów (rok założenia 1999), która po 7 latach przekształciła się w Stowarzyszenie Ochrony Sów działające do dziś. Świetną robotę zrobiły tu wyjątkowe rysunki Łukasza Bednarza (rysunki sów, w tym okładka oraz wypluwki) oraz Roberta Jurgi (projekty budek).

Celem poradnika było spopularyzowanie, ułatwienie i ujednolicenie badań i inwentaryzacji sów w Polsce. Na szczęście udało mi się przekonać współautorów, aby pominąć kompletnie dane faunistyczne, które ulegają najszybszym zmianom. Dzięki temu poradnik jest teraz mniej nieaktualny 🙂

Przyznam, że miałem kilka pomysłów na odświeżenie tej publikacji przed udostępnieniem, włącznie z przystosowaniem jej do obecnych warunków. Zrezygnowałem z tego pomysłu, m.in. dlatego, że wymagałoby to sporo pracy a ostatecznie poradnik musiałby przybrać zupełnie nową formę i otrzymać odświeżoną datę i numer wydania. Po drugie zmiany wymagałyby akceptacji autorów poszczególnych rozdziałów, więc znów musielibyśmy wrócić do przeszłości i walczyć z tym pewnie wiele tygodni. Ostatecznie zdecydowałem się wprowadzić jedynie małe poprawki korektorskie, więc może być ona śmiało cytowana z datą 2005 r. Dlatego sięgając do niej musimy zdawać sobie sprawę, że część rzeczy może być już nieaktualna lub niepełna. Dotyczy to m.in.:

• nazewnictwa (np. sowa błotna to obecnie uszatka błotna, Nyctea scandiaca => Bubo scandiacus itp.);
• stymulację i wabienie traktowaliśmy jako synonimy, obecnie proponuje się definiować je samodzielnie (patrz „Etyka i sóweczka”);
• rewolucji uległ sprzęt, którym się posługujemy w terenie. W poradniku nie znajdziemy np. informacji na temat monitoringu akustycznego, jedynie wzmiankowana jest możliwość używania nadajników radiotelemetrycznych, nieznane były też jeszcze zalety kamer termowizyjnych, fotopułapek i endoskopów;
• w „Metodyce…” przy każdym gatunku znajduje się akapit „Luki w wiedzy”, która oczywiście ogromnie się od tamtej chwili wzbogaciła, szczególnie jak mi się zdaje w przypadku puszczyka mszarnego (ówcześnie nielęgowy w Polsce), uszatki błotnej, pójdźki czy włochatki. W międzyczasie powstało też parę świetnych publikacji, w tym np. „Pióra sów Europy” Mariana Cieślaka (zmarły w 2016 roku współautor naszego poradnika) oraz „Monitoring ptaków lęgowych. Poradnik metodyczny” (dwa wydania) a także monografie sów w j. angielskim (np. puszczyk i puchacz);
• Dynamicznie zmienia się prawo, więc w rozdziale „Ochrona prawna” oraz przy sóweczce i włochatce nie znajdziemy jeszcze informacji o możliwości i konieczności tworzenia stref ochronnych wokół ich czynnych gniazd. Podobnie przy puszczyku mszarnym.

Poniżej umieszczam też tablice ze zdjęciami, które nie znalazły się w PDF a były w papierowym wydaniu.

Zatem pobierajcie, korzystajcie i udostępniajcie. Smacznego!

Salamandra 1-2 /2019

Chyba każdy z nas ma jakieś wyobrażenie o Nowej Zelandii. To miejsce, podobnie jak Galapagos, które otacza mit raju utraconego, gdzie zwierzęta nie tylko nie czują strachu przed człowiekiem, ale nawet nie posiadają umiejętności, żeby się przed nim bronić czy uciec. To nie tylko rezultat braku obecności ludzi, którzy przybyli na tę wyspę dopiero przed tysiącem lat. To przede wszystkim wynik trwającej 80 mln lat izolacji, choć wcale nie kompletnej.

Badania i ochrona pięciu gatunków ptaków kluczowych dla obszaru Natura 2000 PLB20006 Góry Stołowe. II-VII 2016

Zakończyłem roczne badania dotyczące włochatki, sóweczki, puchacza, sokoła wędrownego i bociana czarnego w G. Stołowych, z użyciem nadajników telemetrycznych, fotopułapek, loggerów, kamer, na zlecenie firmy Lanius-Books. Wstępne wyniki zawarte są w pracy publikowanej w 2017 r. w Przyrodzie Sudetów – tutaj .

XII 2015. Udostępnienie filmu wraz z angielskimi napisami na portalu YouTube

W piątą rocznicę tragicznej śmierci Artura Tabora (2 lipca 2010), chcieliśmy przypomnieć Jego ostatnie dzieło, czyli film „Sowy Polski”. Film, powstały na bazie nakręconych przez Niego ujęć filmowych, został uzupełniony i dokończony rok później przez Jego przyjaciół, pod okiem Jolanty Tabor. W poniższej odsłonie komentarz przetłumaczono na język angielski i dodano w postaci napisów, tak by film mógł dotrzeć do szerszej rzeszy odbiorców. Przy tej okazji składamy gorące podziękowania za bezinteresowny wkład w tłumaczenie: Agnieszce Huxal, oraz Agnieszce Tańczuk i Janie Bĕlkovej (korekta). Ostateczny efekt muszę jednak wziąć na siebie.

Mikusek R. 2012. „Ochrona strefowa ptaków„. Wyd. FWIE. Kraków

Spis treści zawiera:

• Historia ochrony strefowej w Polsce
• Zasady funkcjonowania ochrony strefowej
• Obecne zapisy prawne dot. stref ochronnych ptaków
• Krótka charakterystyka gatunków „ptaków strefowych”
• Wyznaczanie stref: zasady ogólne i rady praktyczne

Mikusek R. 2012. „Budki dla ptaków„. Wyd. FWIE. Kraków

Ze wstępu:
„Sztuczne konstrukcje mają swoją ograniczoną żywotność. Z tej przyczyny powinniśmy traktować je zawsze, jako alternatywny lub ostateczny acz niezbędny środek ochrony fauny. Dotyczy to szczególnie gatunków rzadkich i ginących a także tych żyjących blisko nas, którym można w ten sposób zaoferować bezpieczniejsze schronienia niż te przypadkowe, które spotykają i wykorzystują wokół nas. W gruncie rzeczy dużo ważniejsza okazuje się wciąż ochrona samych procesów czy nawet odtwarzanie warunków, gdzie schronienia powstawać mogą w sposób naturalny i ciągły.”