Konferencja IGO

Konferencja „Inwazyjne Gatunki Obce” w Białowieży (Białowieski PN), 9-10 X 2023

W dniach 19-20 października uczestniczyłem w konferencji naukowej organizowanej przez Białowieski Park Narodowy pn. „Inwazja obcych – IGO jako zagrożenie różnorodności biologicznej”. Program wystąpień możemy zobaczyć tutaj.
IGO oznacza inwazyjne gatunki obce. Definicja gatunku inwazyjnego nie jest prosta i nie dotyczy każdego „obcego” organizmu. Podstawowe warunki jakie muszą być spełnione, by tak właśnie zdefiniować organizm, zakładają że:

1. Pojawienie się gatunku nie miało charakteru naturalnego (sprowadzony przez człowieka poza naturalnym zasięgiem, świadomie lub przypadkowo). Nie dotyczy zatem naturalnych zmian zasięgu w wyniku zmian siedliskowych i klimatycznych (takim przykładem jest szakal).
2. Gatunek ma tendencję do naturalnego rozprzestrzeniania się i zwiększania liczebności.
3. Gatunek oddziałuje negatywnie na rodzimą faunę i florę.

Podstawowym dokumentem nt. tego problemu jest Ustawa z dn. 11 sierpnia 2021 r. dot. przeciwdziałania rozprzestrzeniania się inwazyjnych gatunków obcych w przyrodzie (Dz.U. 2021 poz. 1718). Zaproponowane w ustawie rozwiązania mają przyczynić się do eliminacji lub zminimalizowania negatywnego wpływu gatunków obcych na rodzimą przyrodę. Listę organizmów inwazyjnych określają rozporządzenia Komisji Europejskiej.

Drugim ważnym dokumentem jest Rozporządzenie Rady Min. z dn. 9.12.2022 r. (Dz.U. 2022 poz. 2649) w sprawie listy inwazyjnych gatunków obcych stwarzających zagrożenie dla Unii i listy inwazyjnych gatunków obcych stwarzających zagrożenie dla Polski, działań zaradczych oraz środków mających na celu przywrócenie naturalnego stanu ekosystemów.
Na mapie Geoserwisu możemy znaleźć zakładkę „inwazyjne gatunki obce”, po zaznaczeniu której pojawia się rozwijane okno, gdzie wskazano 153 organizmy inwazyjne z tego 83 wykazane z terenu Polski. Ściślejszej analizie poddawanych jest tu 58 gatunków zwierząt (lista). Oczywiście obcych gatunków introdukowanych w Polsce jest znacznie więcej (wg danych IOP z Krakowa to 305 gatunki), jednak nie każdy z nich spełnia kryteria inwazyjności. W Dzienniku Ustaw wymienia np. 18 gatunków obcych, których pojawienie wymaga szybkiej eliminacji, np. żółwia jaszczurowatego, bobra kanadyjskiego i sumika karłowatego.
Dane na temat gatunków obcych gromadzi również Instytut Ochrony Przyrody w Krakowie (Gatunki obce w Polsce).
Poniżej wyróżniłem kilka elementów związanych z IGO, które wydają mi się istotne, po wysłuchaniu wykładów w trakcie konferencji:

• Eliminacja gatunków obcych musi uwzględniać metody humanitarne, tak by zapobiegać cierpieniu zwierząt. Jedyną metodą z pewnością nie może być odstrzał.
• Wprowadzanie gatunków obcych jest obecnie klasyfikowane jako przestępstwo.
• Stwierdzenie gatunku obcego z terenu można zgłaszać też na kontakt wskazany przez GDOŚ: maciej.seretny@gdos.gov.pl
• Obecnie trwają prace nad powołaniem Centralnego Azylu dla Zwierząt k. lotniska w Warszawie, gdzie będą też trafiać obce gatunki zwierząt rekwirowane przez służby celne. Planowana data uruchomienia przypada na rok 2028.